Friuli Wenecja Julijska to region leżący w północno-wschodniej części Włoch, który składa się z dwóch regionów autonomicznych. Są to: na południu Wenecja Julijska ze stolicą w Trieście a na północy Friuli ze stolicą w Udine. Friuli Wenecja Julijska sąsiaduje z Wenecją Euganejską (od zachodu), z Austrią od północy i ze Słowenią od wschodu oraz Morzem Adriatyckim od południa. Friuli Wenecja Julijska jest jednym z pięciu z autonomicznych regionów Włoch. Ten uroczy region, w którym Alpy niemal stykają się z Adriatykiem spotykamy różne kombinacje kulinarne i odniesienia do kuchni Austrii i krajów słowiańskich.
Tutaj spotkać można z jednej strony wyrafinowane potrawy pochodzące z weneckiego wybrzeża, z drugiej prostą kuchnię gospodyń z friulijskich wyżyn.
Kuchnia tego regionu korzysta ze wszystkiego, co oferują lasy oraz wszystkiego, co można wyhodować na kamienistych polach.
Przykładem są doskonałe szynki San Daniele i Suaris robione z mięsa świń wyganianych do lasów i zjadających żołędzie albo gęsta minestra di orzo e fagoli gotowana z pęczaku i fasoli. Znana jest również jota – z kapusty i fasoli (czasami z dodatkiem kminku), do której we Friuli dodaje się mleko i wędzoną ricottę.
Region ten może poszczycić się wspaniałym prosciuto, chronionego znakiem DOP, kiełbaskami lujanie, karkówką i wędzoną szynką.
W Friuli Wenecji Julijskiej często spotkać można cjalsons – pierogi kształtem przypominające agnolotti. Tutaj robi się je z ciasta z mąki pszennej lub mieszanki mąki i ugotowanych ziemniaków lub z samych ziemniaków. W wydaniu świątecznym nadziewane są one rodzynkami, kandyzowaną skórką cytronu i wędzoną ricottą. Można do nadzienia wykorzystać również pieczoną cebulę, polentę i rodzynki albo zioła, wędzoną ricottę i suszone figi. Inną wersją jest nadzienie z ziemniaków przyprawionych cynamonem i miętą albo mieszanka ze świeżego szpinaku, rodzynek i gorzkiej czekolady. Zawsze jednak cjalsons podaje się polane roztopionym masłem, czasami posypane zrumienioną bułką tartą, czasami startą wędzoną ricottą.
Na uwagę zasługują lokalne zupy, w skład których wchodzi często wieprzowina, flaki, rzepa, kapusta, kukurydza, jęczmień, grzyby oraz fasuj (mała, czerwona fasola). Fasuj jest również jednym ze składników w daniach na bazie ryżu lub makaronu.
Innymi daniami, na które warto zwrócić uwagę są: cevàpici – pieczone na ruszcie szaszłyki z mięsa wieprzowego i wołowego), rambasici – gołąbki z kapusty nadziewane mięsem, bòbici – zupa z szynką, fasolą, ziemniakami i ziarnami kukurydzy, lasagne z makiem.
Wzdłuż wybrzeża kuchnia bogata jest w ryby i owoce morza: turbity, sardynki, krewetki, mątwy, kałamarnice, małże, kraby, węgorze oraz żółwie (gotowane w zupie). Znana jest tutaj zupa rybna boreto alla graisana. Spotkać tu można solonego dorsza baccala jak również różnego rodzaju risotta z rybami, owocami morza, warzywami, ziołami i żabimi udkami.
Z deserów znane są presnitz (rogaliki z rodzynkami, orzechami i kandyzowanymi owocami), strudel(ciasto z jabłkami, rodzynkami, orzeszkami piniowymi i cynamonem) oraz lokalna wersja strudla o nazwie strukli, w którym do ciasta dodaje się ziemniaki i serek risotta jako nadzienie. Ziemniaki są również składnikiem rogalików o nazwie chifeleti . Innymi przykładami są np. fritulis – placki dyniowe, castagnolis – ciastka kasztanowe oraz gubana – puszysta rolada.
Friuli Wenecja Jilijska to region doskonałych win białych, cenionych na całym świecie, szczególnie wina Ramandolo i Picolit oraz Friulano.
Znanymi winami z tego regionu są wina białe wyrabiane z odmian Tocai Friuliano, Sauvignon, Chardonnay, Pinot Grigio, Pinot Bianco, a także słodkie Picolit i Verduzzo. Z win czerwonych znane są wina ze szczepów Merlot i Cabernet, a także z odmian lokalnych, jak Pignolo, Schiopenttino czy Refoso.
